تمکین یعنی چی؟
وقتی دو نفر با هم ازدواج میکنن در برابر هم تکالیف و وظایفی دارند که باید انجام دهند که یکی از این وظایف تمکین عام و خاص هست حالا باید بدونیم تمکین عام چیه تمکین خاص چیه و اصلا دعوی الزام به تمکین چطور باید طرح بشه و فایده اش چیه؟
طبق ماده 1105 قانون مدنی، شرع و حتی عرف مابین جامعه و مردم، ریاست خانواده با مرد است، و در ماده 1105 گفته شده در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است.
تمکین در اصطلاح و بطور کلی به معنای پذیرش و اجرای دستورات شوهر در همه ابعاد زندگی، توسط زن می باشد. البته تمکین از نظر علم حقوق دو مفهوم عام و خاص دارد.
تمکین عام: به معنای انجام امور مرتبط با همسر توسط زن است و همچنین اجرای دستورات و خواسته های شوهر مثل حضور در منزل و یا عدم حضور در مکانی خاص، منع اشتغال به طور کلی و منع اشتغال به مشاغل خاص به طور جزئی،عدم مسافرت و خروج از کشور بدون اذن همسر و حسن معاشرت و رفتار مناسب، عدم مقاومت در برابر فرزندآوری
تمکین خاص: به معنای پذیرش و اطاعت زن از شوهر در روابط خصوصی و زناشویی می باشد.
برای دعوی الزام به تمکین چه شرایطی میبایست مهیا باشد؟
1-مسکن مناسب و قابل سکونت
برای اجرای حکم الزام به تمکین، شوهر باید به تهیه مسکن مناسب و در شأن زن اقدام کند که وسایل لازم و کافی برای زندگی نیز در آنجا وجود داشته باشد.مثلا برخلاف آنچه توسط برخی همکاران گفته میشود که اگر زوجه متمول و در منزل پدری در بهترین جای شهر تهران زندگی مینموده حال شوهر نمی تواند منزلی در پایین ترین نقطه تهران تهیه نماید و برای تمکین آن منزل را آماده کند این گفته کاملا نادرست است و رویه قضایی دقیقا برخلاف این مطلب میباشد. در زمان اجرای حکم، منزل معرفی شده توسط زوج، از منظر دیگری باید به تایید واحد مددکاری دادگاه خانواده برسد نه از این نظر. و برخلاف اینکه در ابتدای ازدواج وسایل زندگی تحت عنوان جهیزیه توسط زن تهیه می شود، در دعوی تمکین تهیه وسایل زندگی مشترک با مرد است و منزل فقط از این حیث بررسی میشود که آیا میتوان در آن زندگی نمود یا خیر وسایل لازم برای زندگی را دارد یا خیر.
2-پرداخت نفقه زن توسط شوهر:
نفقه علاوه بر مسکن، شامل هزینه خوراک و پوشاک، هزینه درمان درصورت نیاز و سایر نیازهای متعارف زن می باشد که متناسب با شأن و شخصیت زن و نیز توان مالی مرد، توسط قاضی و درصورت لزوم با ارجاع مساله به کارشناس تعیین می شود. مطابق قانون در حالتی که زن عادت یا نیاز به وجود خادم (کلفت و نوکر) داشته باشد تهیه آن نیز برعهده شوهر هست و از موارد نفقه محسوب می شود.در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی گفته شده نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
3-نبود خوف خطر جانی، مالی یا شرافتی برای زن:
گاهی حضور زن و شوهر در یک مکان ممکن است خطر جسمی و جانی برای زن داشته باشد اگر این موارد اثبات شود دادگاه حکم به تمکین صادر نمی کند. برای نمونه در صورتی که مرد محکومیت های متعدد کیفری به اتهام ضرب و جرح زن داشته باشد حکم تمکین به نفع شوهر صادر نخواهد شد. این مساله در ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی به صراحت آمده است در ماده 1115 قانون مدنی گفته شده اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد بود و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.
4-زن اختیار تعیین مسکن نداشته باشد:
براساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.در برخی موارد شوهر ضمن عقد نکاح یا به موجب سند جداگانه اختیار تعیین محل سکونت را به زن می دهد و در این حالت امکان الزام وی به حضور در محل تعیین شده توسط شوهر وجود ندارد.
5-نبود حق حبس:
منظور از حق حبس این است که مطابق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران زن این اختیار را دارد که تا مهریه به وی پرداخت نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد و از جمله برقراری رابطه جنسی (آمیزش) با مرد خودداری نماید.در ماده 1085 گفته شده زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود یعنی تا زمانیکه مهریه اش را دریافت نکرده است میتواند تمکین نکند و علیرغم عدم تمکین نفقه هم دریافت نماید بنابراین در صورتی که این مساله وجود داشته باشد تا زمانی که مهریه به زن پرداخت نشده امکان الزام به تمکین زن وجود ندارد.
طرح دعوی الزام به تمکین به چه صورت است؟
برای طرح دعوی الزام به تمکین به دفتر خدمات الکترونیک قضایی برید و دادخواست الزام به تمکین زوجه ثبت و شناسنامه سند ازدواج رو ضمیمه ی دادخواست کنین.
منتظر بمونین تا زمانیکه وقت رسیدگی توسط شعبه تعیین و ابلاغ وقت از شعبه به سامانه ی ثنای شما فرستاده بشه در روز رسیدگی در جلسه حاضر شده و اگر زوج بودید به دفاع از خواستتون و اگر زوجه بودید هم در دفاع مطالب خود را بیان کنید سپس قاضی محترم رای صادر میکنه
بعد از صدور رای، رای به شما ابلاغ میشه و در صورت عدم اعتراض و تجدیدنظرخواهی و صدور رای به محکومیت زوجه به تمکین میتونید نسبت به رای صادره درخواست صدور اجرائیه کنین بعد از صدور و ابلاغ اجرائیه و گذشت مدت 12 روز به شعبه برید و تشکیل پرونده ی اجرائی بدید و با در دست داشتن اجرائیه به اجرای احکام مراجعه کنین و اوراق مذکور رو به اجرای احکام بدین و بعد از چند روز پیامکی به شما ارسال میشه که پرونده ی شما در اجرای احکام ثبت شده و شماره پرونده ی اجرایی شما در اون نوشته شده و با شماره ی پیامک شده به سایت adliran.ir برید و در قسمت نوبت دهی قضایی اقدام به گرفتن نوبت از دادورز مربوطه کنین و در روز نوبت به شعبه ی اجرای احکام برید زمان مراجعه میبایست لایحه ای تقدیم اجرای احکام نموده و آدرس منزلی که برای سکونت و تمکین زوجه آماده میباشد رو معرفی کنید سپس دادورز مربوطه نامه ای خطاب به واحد مددکاری میزند و شما این برگه را گرفته و به مددکاری تحویل میدهید، پس از چن روز که قابل تعیین نیست مددکار مربوطه با زوج تماس گرفته و از منزل اعلامی بازدید مینماید که مشاهده کند که آن منزل و لوازم موجود در آن آماده و مهیا برای سکونت هست یا خیر و همچنین با زوجه تماس گرفته برای تمکین و آمدن به منزل مشترک سپس مددکار مربوطه و زوجه در صورتی که حاضر به تمکین باشد در منزل اعلامی حاضر شده و مددکار گزارش نوشته و به اجرای احکام تقدیم میدارد اگر زوجه به منزل مشترک نرود و تمکین نکند گواهی ای به نام گواهی نشوز صادر میشود.فایده ی این گواهی در آثار دعوی تمکین و محکومیت به آن گفته میشود.
آثار دعوی تمکین
تمکین در واقع از حقوق شوهر بر زن هست و در صورت خودداری زن بدون هیچ گونه عذری آثاری دارد که بسیار مهم هست. در آثار عدم تمکین فرقی بین تمکین عام و خاص نیست و در هر صورت زمانی که زن از ایفای وظایف خود در مقابل شوهر خودداری کند و در اصطلاح حقوقی نشوز (نافرمانی) او ثابت شود آثار بسیار مهمی دارد که برای شما توضیح میدهم.
باید بدانیم که زمانی این آثار ایجاد میشود که اولا حکم تمکین صادر شود و ثانیا از زمانی که اجرای احکام به زن برای تمکین تماس میگیرد و اجرا و تمکین صورت نمیگیرد، زن ، ناشزه محسوب می شود و از این تاریخ آثار دعوی تمکین ایجاد میشود که این آثار بسیار مهم هست.
1-به چنین زنی طبق قانون نفقه تعلق نمی گیرد.
2- پس ازگذشت مدتی کوتاه مرد می تواند از دادگاه تقاضای صدور حکم ازدواج مجدد کند.
3-امکان طرح شکایت کیفری با موضوع ترک انفاق علیه شوهر دیگر وجود ندارد.
4-دعوی الزام به تمکین شامل هر دو مورد عام و خاص می شود و از آثار دیگر این است که زن باید از شوهر تبعیت و اطاعت کند و حضور در منزلی داشته باشد که زوج برای سکونت انتخاب کرده است. بنابراین درصورت پذیرش دعوی الزام به تمکین قاضی حکم می دهد که زن به منزل مشترک مراجعه و در آنجا مستقر شود و به ایفای وظایف خود بعنوان همسر بپردازد.
اجبار به تمکین
یکی از سوالات جالبی که بسیار از ما پرسیده میشه این هست که اگر که زن از اجرای حکم خودداری نماید و به منزل مشترک اعلامی مراجعه نکند، میتونن مجبورش کنن یا حکم جلبش صادر میشه؟ خیر امکان هیچگونه اجباری و یا توسل به مراجع انتظامی وجود ندارد و تنها آثار حکم تمکین که در بالا گفته شد جاری می شود.
مطالبی که در این مقاله تقدیم شما شد صرفا کلیات دعوی تمکین و آثارش بود لکن لازم هست هر پرونده به صورت جزئی و موردی و دقیق و با توجه به شرایط حاکم بر آن پرونده توسط وکیل متخصص در دعاوی خانواده بررسی و راهکار مناسبی ارائه شود میتوانید برای دریافت مشاوره ی تخصصی و یا به کارگیری وکیل در پرونده ی خود از وکلای متخصص در دعاوی خانواده ی مجموعه حقوقی عدل آذر بهره مند شوید.
