یکی دیگه از دعاوی ای که از طرف زوجه (زن) در دادگاه های خانواده بسیار مطرح میشه دعوی مطالبه اجرت المثله و جزء دعاوی مالی هست.
اجرت المثل در لغت
یعنی دستمزد و مزد کار و یا پاداش عمل
در واقع اجرت المثل به صورت کلی اگر بخوام تعریف کنم یعنی اجرت و مزدی که برای انجام کاری به شما داده میشه و چیزی نیست که از قبل مشخص و تعیین شده باشه.
ماده 336 قانون مدنی در مورد اجرت المثل گفته: هر گاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی نماید که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص عادتا مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است.
باید بدونین که برای انجام کاری که تکلیف و وظیفتون هست نمیتونین اجرت المثل بخواین هر چند که کسی ازتون خواسته باشه که انجام بدین اون کارو
اجرت المثل زوجه چی هست؟
زوجه برای کارهایی که در منزل مشترک و در زمان زندگی مشترک انجام میده میتونه دستمزد و اجرت بگیره به این دستمزد و اجرت، اجرت المثل میگن اما این دستمزد و اجرت برای انجام کارایی به زن تعلق میگیره که انجام اون کارا وظیفه ی زن باشه مثل حضور در منزل و یا تمکین خاص (از لحاظ جنسی خودش رو در اختیار همسرش قرار بده) یعنی زوجه نمیتونه بابت انجام این کارا از شوهرش دستمزد و اجرت بخواد. زن چه شاغل باشد چه نباشد برای انجام کارها و امور مربوط به خانه و شوهر و فرزندانش میتونه دستمزد و اجرت بگیره.
تبصره ی ماده 336 قانون مدنی در مورد اجرت المثل زوجه گفته: چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.
ماده 29 قانون حمایت خانواده هم به اجرت المثل اشاره کرده و گفته: دادگاه ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده 336 قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند.ثبت طلاق موکول به تادیه حقوق مالی زوجه است.طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم به نیز ثبت می شود. در هر حال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند
اجرت المثل زوجه شامل چه کارهاییه؟
مواردی مثل نظافت و تمیز کردن منزل و شستن لباس ها و اتو کردن لباس ها و پختن غذا وبردن بچه ها به مدرسه و شستن ظرف ها و …..
اما فکرنکنین برای نگهداری از فرزندانتون و تربیت اون ها میتونین از شوهرتون اجرت المثل بخواین چون حضانت و نگهداری و تربیت فرزندان از تکالیف پدر و مادر هست یعنی وظیفه دارن که انجام بدن
در واقع اینا کارایی هستن که اگر زوج برای انجام اونا فردی رو استخدام میکرد که این کارارو انجام بده باید به اون فرد دستمزد پرداخت میکرد.
برای گرفتن اجرت المثل چه شرایطی باید وجود داشته باشه؟
ماده 336 قانون مدنی و تبصره اش به زبان حقوقی کاملا شرایط دریافت اجرت المثل رو بیان کرده که به ترتیب ساده شده براتون میگم.
1-شرعا به عهده وی نبوده….. یعنی انجامشون وظیفه ی زن نباشه
2-عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد….. یعنی در جامعه و مردم اگر اینکار انجام بشه بهش مزد و اجرت میدن
3-به دستور زوج….. یعنی زن این کارهارو به دستور شوهرش انجام بده و در واقع این دستوری بودن فقط به این معنا نیست که بهتون بگن غذا بپز یا ظرف بشور بلکه اگر شما این کارهارو انجام ندین و مورد خطاب قرار بگیرید هم به نوعی معنیه دستوری بودن انجام این کارارو میده
4-با عدم قصد تبرع….. یعنی زن بدون قصد مجانی رایگان کار کردن اون کارهارو انجام نداده باشه یعنی به خاطر رضای خدا اون کارو انجام نداده باشه
5-و برای دادگاه نیز ثابت شود….. یعنی قاضی قانع بشه و براش اثبات بشه شرایط بالا
6-اگر اجرت المثل زمان طلاق خواسته شده بود، این طلاق باید به درخواست شوهر(زوج) باشه.
7-اگر طلاق به درخواست شوهر بود، علت این طلاق نباید سوء رفتار و اخلاق و یا نشوز زن باشه.
آیا زوجه فقط در زمان طلاق میتونه اجرت المثلش رو مطالبه کنه؟
خیر خیلی ها با خوندن ماده 26 قانون حمایت خانواده که در بالا براتون نوشتم فکر میکنند که اجرت المثل فقط مربوط به زمان طلاق میشه و زوجه در زمان زندگی مشترک بدون اینکه بحث طلاق مطرح باشه نمیتونه اجرت المثل کارهایی که کرده رو از شوهرش بخواد در حالیکه این تصور نادرسته، گرفتن اجرت المثل هم مانند مهریه و نفقه منحصر به زمان طلاق و طرح دعوی طلاق نیست.
همونطور که در تبصره ماده 336 قانون مدنی گفته شده، گرفتن اجرت المثل زن ارتباطی به طلاق ندارد.ولی حتما بدونید که اگر با شوهرتون اختلاف دارید و تصمیم به جدایی و طلاق گرفته اید با درخواست طلاق از طرف شما و یا حتی به صورت توافقی نمیتونید اجرت المثل خودتون رو مطالبه کنین بنابراین اجرت المثل فقط در صورتی که طلاق از طرف شوهرتون باشه امکان گرفتن اجرت المثل رو برای شما فراهم میکنه.
اجرت المثل زوجه در رویه محاکم و دادگاه ها
رویه دادگاه ها و قضات محترم نسبت به مطالبه ی اجرت المثل واحد و یکسان نیست و اختلافیه، البته اکثریت قضات به اجرت المثل زوجه نگاه مثبتی دارند و رای به پرداخت صادر میکنند.
در مقابل اقلیت قضات معتقدند که در جامعه ی ایران و با فرهنگ ایرانی زن ها مجانی در خونه کار میکنن و برای انجام کارهای منزل و امور مربوط به شوهر و فرزندان مزدی نباید بگیرن. از تجربیات من که در جلسات متعدد دادگاه خانواده با موضوع مطالبه ی اجرت المثل شرکت کردم در یکی از جلسات یکی از قضات محترم از بنده پرسیدند که شما خودت برای شوهرت قرمه سبزی درست میکنی پول میگیری؟؟؟
چطوری اجرت المثل رو مطالبه کنیم؟
برای گرفتن اجرت المثلتون به دفتر خدمات الکترونیک قضایی برید و دادخواستی با عنوان مطالبه ی اجرت المثل به پیوست شناسنامه و سند ازدواجتون رو برای دادگاه خانواده ی محل اقامت خودتون و یا شوهرتون بفرستین یادتون باشه که در دادخواستتون حتما جلب نظر کارشناس رو بخواین بعد از ارجاع دادخواستتون به شعبه وقت رسیدگی تعیین میشه که شما باید به سامانه ی عدلیران برید و در قسمت ابلاغ ها وقت رسیدگیتون رو ببینید و در وقت تعیین شده در جلسه ی رسیدگی دادگاه شرکت کنین در روز رسیدگی قاضی محترم بعد از احراز ازدواجتون و شرایطی که برای دریافت اجرت المثل لازمه که وجود داشته باشه همان لحظه و یا در وقت دیگری طی ابلاغی به زوجه دستور به پرداخت هزینه ی کارشناسی میده
زوجه هزینه ی کارشناسی رو پرداخت میکنه و فیش پرداخت رو به شعبه ی دادگاه میده و بعد از چند روز کارشناس تماس میگیره با هر دو طرف و سوالاتی رو میپرسه. بعد از اینکه کارشناس نظر داد شما فرصت اعتراض دارید و در صورت عدم اعتراض دادگاه محترم رای صادر میکنه.
بعد از قطعیت رای و عدم اعتراض زوجه درخواست صدور اجراییه میکنه و با اوراق مورد نظر به اجرای احکام مراجعه میکنه یادتون باشه که برای انجام کاراتون در اجرای احکام حتما به سامانه ی عدلیران برید و در قسمت نوبت دهی قضایی نوبت بگیرین و به اجرای احکام برید.
وقتی به اجرای احکام رفتین درخواست استعلامات سه گانه کنید و اگر در این استعلام از شوهرتون اموالی شناسایی نشد و طرف مقابلتون هم دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل رو طرح نکرده بود به استناد ماده 3 قانون نحوی اجرای محکومیت های مالی درخواست جلب کنید که صادر میشه و برگ جلب به شما داده میشه.
به یاد داشته باشید که ممکنه دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به ( اجرت المثل ) توسط شوهرتون به دادگاه محترم داده بشه و اجرت المثل شما تقسیط بشه بنابراین اگر مستنداتی و مدارکی داشتین که نشون میداد شوهرتون توانایی مالی داره حتما به دادگاه و قاضی نشون بدین تا از تقسیط جلوگیری شود
میزان اجرت المثلی که تعیین میشه در هر پرونده با پرونده ی دیگه متفاوته و نمیشه مبلغ مشخصی رو اعلام کرد اما معمولا این مبلغ برای هر سال زندگی مشترک بین 4 تا 7 میلیون تومان هست پس اگر زوجه مثلا 15 سال زندگی مشترک داشته باشد میزان اجرت المثلی که ممکنه دریافت کنه میتونه بین 60 میلیون تا 105 میلیون تومان باشه.
حرف آخر
به دلیل پیچیدگی ها و پر پیچ و خم بودن و پر تنش بودن دعاوی خانواده و اختلاف نظر مابین قضات و اینکه لازمه برای قضات محترم موضوعات رو بشکافی و باز کنی توصیه مجموعه حقوقی عدل آذر به شما اینه که حتما از حضور یک وکیل متخصص در دعاوی خانواده استفاده کنید که بتونه با تسلط بر قوانین و رویه ی قضایی، در دادگاه برابر چالش های احتمالی متین و آگاهانه از شما دفاع کنه و یا حتما از مشاوره ی حقوقی تخصصی از یک وکیل دادگستری بهره مند بشین تا در مواجهه با طرف مقابل تا حدودی از زیر و بم قوانین مطلع باشین و دچار سردرگمی نشین و حقوقتون ضایع نشه.
