یکی از دعاوی ای که خیلی در دادگاه خانواده و شورای حل اختلاف مطرح میشه دعوی مطالبه ی نفقه هست که با وضع قانون جدید شورای حل اختلاف مصوب 1402 با پیش بینی دادگاه های صلح و شروع به کار این دادگاه ها از آبان ماه 1403 به دعوی مطالبه ی نفقه تا صد میلیون تومان در دادگاه صلح رسیدگی میشه بنابراین شما برای گرفتن نفقتون به یکی از این دو دادگاه میتونین برین : اگر نفقتون تا صد میلیون بود در دادگاه صلح و اگر بالای صد میلیون بود به دادگاه خانواده.
اصلا نفقه چی هست؟
هزینه هایی که هر شخص با توجه به نیازهای ضروریش برای زندگی نیاز داره مثل غذا، لباس، خونه، اثاثیه، درمان و دارو و حتی با توجه به شخص نفقه گیرنده هزینه ی تحصیل و خدمتکار و …در اصطلاح عامیانه بهش خرجی هم میگن
حالا در ماده 1204 قانون مدنی هم در مورد نفقه گفته شده که نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه ی استطاعت منفق
چه کسانی میتونن مطالبه ی نفقه کنن یا در اصطلاح حقوقی چه کسانی واجب النفقه ان؟
واجب النفقه یعنی چی؟بعضیا هستند که افراد معلوم و مشخص شده ای موظفن هزینه های لازم و ضروریشون رو پرداخت کنن.
اگر بخوام براتون نام ببرم شامل فرزند، زوجه و پدر و مادر میشه که پرکاربردترینشون که در دادگاه ها مطالبه میشه نفقه ی فرزند و زوجه(همسر) هست
نفقه ی زوجه
هر مردی باید نفقه ی همسرش رو پرداخت کنه یعنی هر چیزی که زن برای گذروندن زندگی معمولا بهش نیاز داره مثل غذا لباس خونه اثاث خونه حالا ممکنه براتون سوال بشه که نیازهای یه زن فقط همیناست؟ موارد نفقه به صورت تمثیلی گفته شده و این معنیش این نیست که فقط همین چهار مورده و مثلا وسایل گرمایشی و سرمایشی جزء نفقه نیست پس مواردی مثل خدمتکار یا پرستار اگر زن به داشتنش عادت داشته باشه مثلا در خونه ی پدریش همیشه خدمتکار داشته شوهر هم وظیفه داره براش خدمتکار بگیره یا هزینه های دکتر و درمون و دارو باید فراهم شود اما هدیه دادن و تفریح بردن و هزینه ی تحصیل و موارد اینطوری نفقه نیستند و شوهر وظیفه ای برای انجام اونا نداره
بدونین که مرد تحت هر شرایطی باید نفقه ی همسرش که در عقد دائمش هست و وظایف زناشوییش رو انجام میده به اصطلاح تمکین میکنه رو باید پرداخت کنه فقیر و ثروتمند بودن مرد و یا زن تاثیری نداره و حتی اگر مرد فقیر باشه یا شما غنی و ثروتمند باشی و از بی نیازترین و داراترین مردم هم باشی باز هم باید شوهرتون نفقتون رو پرداخت کنه
ماده 1106 قانون مدنی بیان کرده در عقد دائم نفقه ی زن به عهده ی شوهر است و در ماده 1107 در مورد نفقه ی زوجه بیان شده نفقه عبارت است از همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه ی نقصان یا مرض.
مورد مهمی که باید بدونین اینه که زن میتونه نفقه ی زمان گذشته و یا معوق خودش رو هم از شوهرش مطالبه کنه مثلا دو ساله هیچ خرجی و نفقه ای بهتون نداده میتونین نفقه ی دو سال پیش رو هم بخواید اما این موضوع در مورد فرزند و پدر و مادر و خویشاوندان اجرا نمیشه و این افراد فقط میتونن از زمانی که دادخواست میدن نفقشون رو بخوان و مطالبه کنن یعنی نفقه ی حال و آینده.
بدونین که نفقه ی زوجه رو حتی در صورت مفلس شدن و ورشکستگی شوهر هم میتونین مطلبه کنین و حتی اگر شوهر طلبکاران متعددی داشته باشه طلب نفقه ی زوجه بر همه ی طلب های دیگه اولویت داره که این موضوع در ماده ی 1206 قانون مدنی هم بیان شده و طلب نفقه ی زوجه را طلب ممتاز نامیدن.
نفقه ی فرزند
یکی از مسائل مهمی که موقع طلاق و یا جدایی در موردش صحبت و تعیین تکلیف باید بشه نفقه ی فرزند مشترک هست حتی ممکنه مردی زندگیشو ترک کرده باشه و نفقهی فرزند یا فررزندانش رو نده.
بدونین که مسئله ی حضانت فرزند کاملا مجزا از مقوله ی نفقه هست و طبق ماده 1199 قانون مدنی نفقه ی اولاد بر عهده ی پدر است پس حتی اگر حضانت فرزند با مادر باشد یعنی تا هفت سالگی باز هم پدر باید نفقه ی فرزند رو بده.فرزند از زمانی که به دنیا میاید تا 18 سالگی میتواند از پدرش نفقه بگیره بعد از 18 سالگی در مورد فرزند دختر تا زمانیکه ازدواج نکند و یا شغلی نداشته باشد در مورد فرزند پسر هم اگر در حال تحصیل باشد و گاهی قضات تا زمان اتمام دوره ی کارشناسی یا لیسانس او را مستحق نفقه میدونن.
اگر پدر فوت کنه یا توانایی مالی برای پرداخت نفقه رو نداشته باشه چه کسانی باید نفقه پرداخت کنند؟
ابتدا وظیفه ی پرداخت نفقه بعد از پدر با پدربزرگ یا همان اجداد پدری هست و در صورت فوت و یا عدم توانایی مالی پدربزرگ و یا اجداد پدری هم بر عهده ی مادر هست و بعد از مادر هم بر عهده ی اجداد مادری که در ماده ی 1199 قانون مدنی هم گفته شده.
در مورد نفقه ی فرزند به وضعیت اشتغال فرزند و نیازمند بودن او و همینطور دارا بودن پدر و یا تمکن او توجه بسیاری میشه.
نفقه ی پدر و مادر
همونطور که پدر وظیفه داره نفقه ی فرزندش رو پرداخت کنه فرزند هم موظفه نفقه ی پدر و مادرش رو پرداخت کنه.
ماده 1200 قانون مدنی گفته نفقه ی ابوین با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده ی اولاد و اولاد اولاد هست.
باید بدونین که اگر کسی توانایی مالی پرداخت نفقه به پدر و مادر خود را نداشته باشه وظیفه ای هم نداره اگر فرزند فوت کرده باشه و یا توانایی مالی پرداخت نفقه ی پدر و مادرش رو نداشته باشه، نوه وظیفه داره در صورت توانایی مالی نفقه رو پرداخت کنه.
برای مطالبه ی نفقه چه اقداماتی میتونین بکنین؟
برای مطالبه ی نفقه میتونین دو تا اقدام کنین هم از طریق کیفری و هم از طریق حقوقی
اقدام حقوقی
برای مطالبه ی نفقه از طریق اقدام حقوقی به دفتر خدمات الکترونیک قضایی برید و دادخواست مطالبه ی نفقه ثبت و شناسنامه رو ضمیمه ی دادخواست کنین و اگر زوجه بودین علاوه بر شناسنامه سند ازدواج رو هم ضمیمه و به دادگاه ارسال کنید.
منتظر بمونین تا زمانیکه وقت رسیدگی توسط شعبه تعیین و ابلاغ وقت از شعبه به سامانه ی ثنای شما فرستاده بشه در روز رسیدگی اگر توافق کردین در مورد مبلغ نفقه که همون مبلغ درنظر گرفته میشه و مورد رای واقع میشه اما اگر به توافق نرسیدین شعبه تعیین میزان نفقه رو به کارشناس ارجاع میده و هر کسی که دادخواست نفقه رو داده و خواهان هست باید هزینه ی کارشناسی رو اول پرداخت کنه که البته بعدا میتونه از طرف مقابل بگیره فقط یادتون نره که حتما در دادخواستون دریافت هزینه های دارسی و حق الزحمه ی کارشناسی رو هم بخواید چون اگر در دادخواستتون نوشته نشه، قاضی به پرداخت این هزینه ها به نفع شما رای نمیده بعد از اینکه هزینه ی کارشناسی رو در همون مجتمع قضایی پرداخت کردین رسید رو به شعبه ارائه میدین بعد از چند روز کارشناسی با شما تماس میگیره و سوالاتی میپرسه مبنی بر اینکه بیمه هستین؟ تحصیلاتتون چیه؟ شغل همسرتون چیه؟ درآمدش چقدره و غیره رو میپرسه و همین تماس تلفنی با طرف مقابل هم برقرار میشه و نهایتا کارشناس محترم میزان نفقه رو در نظریه ی خودش تعیین و به شعبه ی دادگاه اعلام میکنه و نظریه به شما ابلاغ میشه که اگر اعتراضی دارید ظرف 7 روز اعتراض بزنید.پس از اتمام این مدت و عدم اعتراض دادگاه محترم بر اساس همین نظر کارشناس رای صادر میکنه و شوهر یا پدر رو محکوم به پرداخت نفقه میکنه
بعد از صدور رای، رای به شما ابلاغ میشه و در صورت عدم اعتراض و تجدیدنظرخواهی میتونید نسبت به رای صادره درخواست صدور اجرائیه کنین بعد از صدور و ابلاغ اجرائیه و گذشت مدت 12 روز به شعبه برید و تشکیل پرونده ی اجرائی بدید و با در دست داشتن اجرائیه به اجرای احکام مراجعه کنین و اوراق مذکور رو به اجرای احکام بدین و بعد از چند روز پیامکی به شما ارسال میشه که پروندهی شما در اجرای احکام ثبت شده و شماره پرونده ی اجرایی شما در اون نوشته شده و با شماره ی پیامک شده به سایت adliran.ir برید و در قسمت نوبت دهی قضایی اقدام به گرفتن نوبت از دادورز مربوطه کنین و در روز نوبت به شعبه ی اجرای احکام برید و از دادورز درخواست استعلامات سه گانه برای اینکه بفهمین طرف مقابلتون چه اموالی داره تا بتونین نفقتون رو بگیرین رو کنین اگر اموالی داشت که نامه ی توقیفش زده میشه و مراحل بعدی کارشناسی و مزایده هست و حتی بدهکار ممکنه برای جلوگیری از این عملیات مبلغ رو پرداخت کنه و براش اهرم فشاری باشه.ولی اگر در این استعلام اموالی شناسایی نشد و طرف مقابلتون هم دادخواست اعسار از پرداخت نفقه رو طرح نکرده بود به استناد ماده 3 قانون نحوی اجرای محکومیت های مالی درخواست جلب کنید که صادر میشه و برگ جلب به شما داده میشه.
به یاد داشته باشید که ممکنه دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به ( نفقه) توسط شوهرتون به دادگاه محترم داده بشه و نفقه ی معوقه ی شما تقسیط بشه بنابراین اگر مستنداتی و مدارکی داشتین که نشون میداد شوهرتون توانایی مالی داره حتما به دادگا و قاضی نشون بدین.
اقدام کیفری
تحت عنوان جرم ترک انفاق قابل طرح است.
ماده 53 قانون حمایت خانواده گفته: هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر افراد واجب النفقه امتناع کندبه حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود.
حبس تعزیری درجه شش میدونی یعنی چی؟ یعنی حبس از 6 ماه تا 2 سال که البته با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری این مجازات به حبس 3 ماه تا 1 سال تغییر و کاهش پیدا کرده .
پس اگر از شوهرت تمکین کردی و شوهرت نفقه ات رو نداد یا پدرت نفقه ات رو نداد و البته توانایی مالی پرداخت نفقه رو داشت، میتونی ازش شکایت کیفری کنی با عنوان جرم ترک انفاق.
در آخر لازم میدونم بگم که تصور نکنید میزان نفقه ای که تعیین میشه به معنای واقعی تمام نیازها و امور زوجه و یا فرزند رو تامین میکنه، بلکه مبلغی که تعیین میشه عددی هست که در رویه ی قضایی مورد رای واقع میشه و به واقع این مبلغ بسیار اندک هست.
حرف آخر
به دلیل پیچیدگی ها و پر پیچ و خم بودن و پر تنش بودن دعاوی خانواده و اینکه لازمه برای قضات محترم موضوعات رو بشکافی و باز کنی توصیه مجموعه حقوقی عدل آذر به شما اینه که حتما از حضور یک وکیل متخصص در دعاوی خانواده استفاده کنید که بتونه با تسلط بر قوانین و رویه ی قضایی، در دادگاه برابر چالش های احتمالی متین و آگاهانه از شما دفاع کنه و یا حتما از مشاوره ی حقوقی تخصصی از یک وکیل دادگستری بهره مند بشین تا در مواجهه با طرف مقابل تا حدودی از زیر و بم قوانین مطلع باشین و دچار سردرگمی نشین و حقوقتون ضایع نشه.
